Als je regelmatig Amerikaanse finance Youtubers kijkt (kuch… Graham Stephan haha) of Amerikaanse finance blogs leest, dan ben je de term 401k vast al wel eens tegengekomen. Vaak wordt er gezegd dat beleggen in je 401k het allerbeste optie is om verzekerd te zijn van een goed pensioen, zeker als je werkgever een gedeelte van je inleg matcht. Maar ja, wat is zo’n 401k pensioenplan nou eigenlijk? En wat is het Nederlandse alternatief? Ik vertel het je in deze blog!
Heeft Nederland een 401k?
Zoals de titel en introductie wellicht al een beetje liet doorschemeren bestaat er in Nederland helaas geen 401k. Nederland heeft ook geen Roth 401k, IRA (individual retirement account), Roth IRA, 403b, 457 of HSA (health savings account). Wel kan je pensioensparen of pensioenbeleggen door gebruik te maken van je jaarruimte en reserveringsruimte en zo extra pensioen opbouwen. Samen met de AOW en het pensioen wat je opbouwt via je werkgever kan je daar bijna al die verschillende Amerikaanse pensioenplannen mee vervangen.
Wat is een 401k?
Een 401k is een Amerikaans pensioenplan voor werknemers, opgezet door hun werkgevers. Hoeveel je op pensioengerechtigde leeftijd kunt laten uitkeren hangt af van hoeveel je hebt bijgedragen en welke spaar- of beleggingskeuzes je hebt gemaakt. Niet elk bedrijf biedt zo’n pensioenplan aan, maar wanneer het wel wordt aangeboden kan je als werknemer met belastingvoordeel pensioen opbouwen. Daarnaast bieden veel werkgevers een match aan om hun werknemers te stimuleren geld bij te dragen aan hun pensioen. Ook wordt het hebben van een 401k plan en een goede matching vaak ingezet om nieuwe medewerkers te werven, want een werkgever mét 401k plan en matching is qua arbeidsvoorwaarden natuurlijk veel interessanter dan een werkgever zonder.
Leuk weetje: de naam van het 401k pensioenplan komt van de wet waar het op is gebaseerd, artikel 26 U.S.C. 401(k) om precies te zijn.
Waarom zijn 401k’s zo populair?
Het grote voordeel van sparen of beleggen in een 401k, is het belastingvoordeel en de match van je werkgever. In het jaar dat je geld inlegt hoef je minder loonbelasting te betalen en daarnaast hoef je geen vermogensbelasting of capital gains tax te betalen over het vermogen dat je in een 401k opbouwt totdat je het geld laat uitkeren. Ook dragen veel werkgevers een gedeelte bij door een gedeelte van de inleg van hun werknemers te matchen. Dat via een 401k pensioen opbouwen populair is, zie je ook terug in de cijfers. Van alle werknemers in de Verenigde Staten bouwt 56% pensioen op en 77% daarvan doet dat via een 401k.
Hoe werkt een 401k plan?
Net als in Nederland ontvang je in de Verenigde Staten een brutoloon van je werkgever. Over dat bedrag betaal je loonbelasting etc, en wat vervolgens overblijft is je nettoloon waar je mee kan doen wat je wil. Normaal gesproken gebruik je je nettoloon om mee te beleggen of te sparen, maar in het geval van het 401k pensioenplan beleg of spaar je met een gedeelte van je brutoloon.
Het belastingvoordeel van een 401k
Jaarlijks mag je een wettelijk bepaald bedrag inleggen in je 401k plan, en dat bedrag mag je vervolgens van je brutoloon afhalen. Het resultaat is dat je minder belasting hoeft te betalen over je inkomen doordat je brutoloon lager is. Ook hoef je geen vermogensbelasting of capital gains tax te betalen over je vermogen in een 401k pensioenplan. Pas wanneer je geld laat uitkeren moet je er belasting over te betalen. Aangezien dat vaak pas op latere leeftijd is en de Verenigde Staten net als Nederland een lager belastingtarief kent voor ouderen is pensioenbeleggen vanuit fiscaal oogpunt dus erg interessant!
Hoeveel geld mag je inleggen?
Helaas zit er wel een maximum aan het bedrag dat je jaarlijks in mag leggen in je 401k. Die maximum stijgt jaarlijks mee met de inflatie en hangt af van je leeftijd en of je werkgever een match aanbiedt. In 2021 mag je als $19.500 inleggen bij je 401k, maar als je 50+ bent of je een match van je werkgever ontvangt mag je meer inleggen.
401k matching
Veel werkgevers bieden 401k matching aan. Voor elke $1 die jij inlegt bij je pensioenplan, legt je werkgever dan ook een klein bedrag in, bijvoorbeeld $1 of $0,50. Deze matching geldt wel maar voor een klein gedeelte van je inkomen, meestal 5 à 10%. Wil je meer inleggen dan die 5 à 10% van je inkomen, dan kan dat zolang je niet aan het wettelijk vastgestelde maximum zit, maar dan legt je werkgever niks extra’s bij.
Hoe ontstond de 401k?
Het 401k plan is eigenlijk per toeval ontstaan. In 1978 veranderde en vernieuwde de IRS (Internal Revenue Service, de Amerikaanse Belastingdienst) allerlei regels omtrent de belasting op sparen en beleggen voor je pensioen, waaronder artikel 26 U.S.C. 401(k). Ted Benna en Ethan Lipsig waren de eersten die ontdekten dat dankzij deze nieuwe wet werknemers (onbedoeld) belastingvrij konden bijdragen aan hun pensioenplan. Voordat artikel 26 U.S.C. 401(k) in effect ging konden namelijk alleen werkgevers belastingvrij bijdragen aan de pensioenen van hun werknemers en moesten werknemers loon- en vermogensrendementsbelasting betalen wanneer ze extra pensioen op wilden bouwen.
Het onbedoelde gevolg van 26 U.S.C. 401(k)
Dankzij 26 U.S.C. 401(k) en de mogelijkheden die het bood voor werknemers om zelf belastingvrij bij te dragen aan hun pensioen werd het voor werkgevers makkelijker om de verantwoordelijkheid voor het opbouwen en uitkeren van pensioen bij de werknemer zelf te leggen. Werknemers moeten namelijk zelf bepalen of ze geld inleggen bij hun 401k en werkgevers betalen pas mee aan het pensioen van hun werknemers wanneer zij zelf al de keuze hebben gemaakt om pensioen op te bouwen. Daarnaast ben je als werknemer ook zelf verantwoordelijk voor het beheren van je 401k. Aan de ene kant is die controle fijn, want dan zit je niet vast aan de spaar- of beleggingskeuzes van het pensioenfonds dat jouw pensioen voor jou beheert, maar het nadeel is dat je zelf verantwoordelijk wordt voor je pensioen.
Een foutje is zo gemaakt
Met het geld dat je hebt gestort in je 401k moet je zelf bepalen wat je gaat doen: sparen of beleggen, en in dat laatste geval moet je ook nog bepalen in wat je dan wil beleggen. Niet iedereen heeft natuurlijk evenveel verstand van beleggen. Kies je daardoor uit onwetendheid voor een actief beheerd fonds met jaarlijkse kosten van 2%, dan kan je voor een vervelende verrassing komen te staan wanneer je met pensioen gaat. Daarnaast maken veel werknemers de fout om niks te doen met het geld dat ze in hun 401k te hebben gestort. Vaak gaan deze mensen er vanuit dat het geld automatisch wordt belegd of beheerd nadat ze het hebben gestort. Natuurlijk is sparen voor je pensioen ook een prima optie als je beleggen te risicovol vindt, maar als je er vanuit gaat dat het wél belegd wordt en je komt er op pensioenleeftijd achter dat dat niet zo is kan dat behoorlijk schrikken zijn. Voor Amerikanen zijn er namelijk maar weinig sociale zekerheden om op terug te vallen wanneer ze te maken krijgen met een (substantieel) pensioengat.
De toekomst van de 401k
De eerste 401k pensioenplannen gingen in in de jaren 80 en veel mensen hebben een carrière van 40 jaar. Dat betekent dat er het komende decennia enorm veel Amerikanen met een 401k plan met pensioen zullen gaan. Daardoor zullen er de komende jaren waarschijnlijk steeds meer schrijnende verhalen komen bovendrijven van Amerikanen die dachten hun pensioen goed geregeld te hebben, maar op hun pensioengerechtigde leeftijd van een koude kermis thuis kwamen. Ondanks dat 401k’s (zoals het er nu uitziet) niet goed hebben uitgepakt voor Amerikanen is de kans groot dat het Amerikaanse pensioenstelsel niet op de schop zal gaan. Pensioenstelsels waarin werknemers zelf (deels) verantwoordelijk zijn voor het regelen van hun pensioen zijn namelijk goedkoper voor bedrijven dan wanneer het risico en de verantwoordelijkheid bij het bedrijf of pensioenfonds zelf ligt.
Het Nederlandse alternatief voor een 401k
Het Nederlandse pensioenstelsel bestaat uit drie pijlers: AOW, pensioenopbouw via je werkgever en individuele aanvullende pensioenvoorzieningen. Een 401k is dus eigenlijk een combinatie van de tweede en derde pijler van ons pensioenstelsel. Aangezien je in Nederland moeilijk extra pensioen kan opbouwen via je werkgever, is het beste alternatief voor een 401k om zelf een individueel aanvullend pensioen op te bouwen binnen de derde pijler. Dat kan je doen door je jaarruimte (en eventuele reserveringsruimte) te gebruiken om te gaan pensioenbeleggen of -sparen, bijvoorbeeld bij Brand New Day. Je kan dan, net als bij een 401k, met fiscaal voordeel beleggen (of sparen) voor je pensioen: over je inleg betaal je dat jaar geen inkomstenbelasting en zolang het geld op je pensioenrekening staat hoef je ook geen vermogensbelasting over dat bedrag te betalen. Pas wanneer je het geld laat uitkeren betaal je belasting, maar dat is dan wel het lagere AOW-tarief.
Waarom doet niet iedereen aan pensioenbeleggen of pensioensparen?!
Pensioenbeleggen en pensioensparen zijn fiscaal gezien dus super interessant, maar net als bij een 401k rekening zitten er wel wat restricties op. Je mag niet ongelimiteerd geld inleggen, alleen zoveel als je jaarruimte je toelaat. Heb je je jaarruimte in de voorgaande jaren niet gebruikt, dan heb je waarschijnlijk veel reserveringsruimte opgebouwd. In dat geval mag je de ongebruikte jaarruimte tot 7 jaar geleden gebruiken om alsnog met fiscaal voordeel te beleggen of te sparen. Wil je meer opzij zetten voor je pensioen dan je jaar- en reserveringsruimte toelaten, dan zal je dat op een gewone spaar- of beleggingsrekening moeten doen. Daarnaast kan je het bedrag dat je op je pensioenrekening hebt opgebouwd niet zomaar laten uitkeren wanneer je de pensioenleeftijd hebt bereikt, dat moet je namelijk gebruiken om een lijfrente uitkering te kopen.
Hoe werkt pensioenbeleggen?
Aangezien je pensioen in de meeste gevallen nog ver weg is, de rente laag is en er wel sprake is van inflatie, kiezen de meeste mensen voor pensioenbeleggen en niet voor pensioensparen. Om te kunnen pensioenbeleggen heb je een speciale pensioenbeleggingsrekening nodig. Elk jaar kun je daar je jaarruimte op storten en gebruiken om te beleggen in aandelen, obligaties of indexfondsen. In het geval van Brand New Day kan je beleggen in indexfondsen, maar hoef je niet zelf te beslissen welke indexfondsen er in je portefeuille terecht komen: dat doen zij voor je op basis van het risico dat je wil aangaan. Daarnaast is het slim om het risico van je beleggingsportefeuille wat af te bouwen wanneer je pensioendatum dichterbij komt. Mochten we dan te maken krijgen met een recessie vlak voordat je met pensioen zou gaan, dan is de kans een stuk kleiner dat je een groot gedeelte van je portefeuillewaarde verliest aan een recessie.
Tip: bij Brand New Day kan risicoafbouw automatisch voor je worden gedaan!
Conclusie
Een 401k is dus een Amerikaanse pensioenrekening die wordt aangeboden door werkgevers aan hun werknemers waarmee je met fiscaal voordeel kan sparen of beleggen. In Nederland hebben we geen 401k, maar pensioenbeleggen of pensioensparen met je jaarruimte en eventuele reserveringsruimte komt er het meest bij in de buurt. Het verschil is dat je in Nederland niet afhankelijk bent van je werkgever voor het aanbieden van een pensioenbeleggingsrekening of pensioenspaarrekening, want die kan je gewoon zelf openen!
Deze blog is geschreven in samenwerking met Brand New Day.
