In Moneyland vertelt Oliver Bullough over zijn onderzoek naar belastingontduiking door de superrijken en duikt hij in de wereld van corruptie, offshore-banking en het grote geld dat daarmee gemoeid is. Wat vooral verbazingwekkend is, is hoeveel geld er jaarlijks (!) wegsijpelt naar Moneyland: in het boek wordt dat geschat op $1.1 tot $2.6 biljoen, ofwel 1100 tot 2600 miljard US dollar! En dat is dus per jaar! In Moneyland probeert Oliver Bullough wat licht te werpen op een metaforische parallelle wereld, aka Moneyland, waarin geld vrijelijk stroomt en waarvan de eigenaren op elk moment kunnen verhuizen naar een land waar de wetten voor hen het meest gunstig zijn.
Waar gaat Moneyland van Oliver Bullough over?
Om je een beetje een idee te geven van waar Moneyland over gaat, deel ik hieronder de tekst van de achterflap met je.
“Fout geld. Vroeger kon je dat uitgeven aan een auto, een vakantie of een bontjas. Veel meer zat er niet in. Tot een paar bankiers in Londen op een briljant idee kwamen. Zou het niet mogelijk zijn om een plek te creëren waar de belastingdienst je kapitaal nooit zou kunnen vinden? Ze lieten hun oog vallen op het Kanaaleiland Jersey, waar je al je geld kunt verstoppen in een mooie trust. En bijvoorbeeld op Nevis, een Caribisch vulkaaneilandje dat zich ontwikkelde tot een onweerstaanbaar belastingparadijs dat inmiddels al meer bedrijven dan inwoners telt. In Moneyland laat Oliver Bullough ons zien hoe de superrijken, de criminelen en de multinationals erin slagen hun geld uit handen van de belastingdienst te houden. Hij legt uit hoe onze banken witwassen en hoe sommige westerse landen tot het uiterste gaan om grote bedrijven binnen te halen, zodat uiteindelijk alleen de gewone man nog belastingen betaalt. Moneyland vertelt het verbijsterende verhaal van rijkdom en macht in de eenentwintigste eeuw.”
Moneyland is enorm
Om nog even terug te komen op die $1.1 tot $2.6 biljoen uit de introductie, die getallen zien er zo uit als je ze volledig uitschrijft: $1.100.000.000.000 tot $2.600.000.000.000. Voor mij (en ik denk voor de meeste lezers van deze recensie), zijn zulke bedragen bijna niet te begrijpen. Hoe kunnen mensen zó veel rijkdom vergaren dat een handjevol wereldwijde elites jaarlijks zo’n enorm bedrag kunnen wegsluizen?! Ook dat wordt uit de doeken gedaan in Moneyland. Het korte antwoord: macht, uitbuiting, corruptie en de eenvoud ervan dankzij het bestaan van Moneyland. Rijke mensen hebben natuurlijk altijd al geprobeerd om hun geld uit de handen van de fiscus te houden, maar de schaal waarop dit nu gebeurt en de impact die het heeft is echt ongekend.
Wat is Moneyland precies?
De term Moneyland is naast de titel van het boek, ook de naam voor de metafoor die de wereld van offshore banking omschrijft. In Moneyland omschrijft Bullough dat als volgt:
“Moneyland is een land dat traditionele natiestaten ondergraaft: het is overal en nergens, ergens ‘in de cloud’, een nieuwe ontwikkeling – een legale constructie die losstaat van welke plek op de kaart ook. We kunnen het nu niet zien, maar hoe sterker het wordt, hoe duidelijker het zich zal aftekenen.”
Moneyland is dus geen ‘echt’ land of fysieke plek, maar de wetten (of eigenlijk het gebrek daaraan), het misbruik dat superrijken daarvan maken en de negatieve gevolgen ervan bestaan wel!
Waarom is het bestaan van Moneyland problematisch?
Het bestaan en gebruik van Moneyland vormt zowel voor ontwikkelde als voor ontwikkelingslanden een bedreiging. Voor ontwikkelingslanden omdat Moneyland corrupte staatshoofden, ambtenaren en/of zakenmensen de mogelijkheid geeft om jaarlijks zo’n $20 miljard tot $1 biljoen te onttrekken uit die landen. Daardoor blijft er niet meer genoeg geld over om basale diensten zoals educatie en zorg aan te bieden. Wat zo cru is, is dat deze ontwikkelingslanden vaak wel erg veel omzet maken, bijvoorbeeld door het exporteren van waardevolle grondstoffen, maar dat de bevolking daar niks van terugziet – vaak worden ze op de lange termijn alleen maar armer.
TIP: Wellicht is Moneyland een leuk cadeau voor de feestdagen voor je vriend(in), ouders of ander familielid dat geïnteresseerd is in belastingontduiking, offshore-banking en corruptie. Klik hier om Moneyland te bestellen bij bol.com.
De invloed van Moneyland op ontwikkelde landen
Voor ontwikkelde landen betekent het bestaan van Moneyland dat zij hun allerrijkste inwoners en bedrijven niet meer kunnen belasten: zodra ze dat doen, vertrekken de superrijken met hun vermogen naar een land waar de wetten en regels meer aansluiten bij hun wensen. De belastinggrondslag (de waarde waarover belasting wordt geheven) wordt dus steeds kleiner, waardoor ofwel belastingen voor minder vermogenden (die niet kunnen wegvluchten naar Moneyland) steeds hoger worden, ofwel de belastinginkomsten steeds meer dalen, waardoor bepaalde openbare diensten ondergefinancierd zijn of worden.
Moneyland en de groeiende populariteit van populisme en nationalisme
Ten slotte maakt Oliver Bullough in Moneyland vanuit dat laatste punt nog een sprongetje naar de hypothese dat het bestaan van Moneyland medeverantwoordelijk is voor de groei in nationalisme en populisme die we de laatste jaren in veel ontwikkelde landen zien, bijvoorbeeld in de vorm van Brexit en de verkiezing van Donald Trump in 2016. Volgens hem zorgt de groeiende belastingdruk en/of onderfinanciering van openbare diensten voor grote ontevredenheid onder burgers, waardoor politieke stromingen die grote veranderingen beloven aan hun kiezers veel populairder worden.
De opzet en schrijfstijl van Moneyland
Het onderwerp van Moneyland van Oliver Bullough is sowieso al fascinerend, maar natuurlijk is het niet alleen het onderwerp wat een boek goed maakt. De schrijfstijl en opzet zijn ook heel belangrijk wat mij betreft! In het boek neemt Oliver Bullough je letterlijk mee in zijn zoektocht naar en door Moneyland. Hij praatte met veel insiders die actief zijn of waren in Moneyland, of die betrokken waren bij het opzetten ervan, bijvoorbeeld op het Caribische eilandje St Kitts. Daar sprak Bullough met een oud-parlementslid dat aanwezig was toen werd besloten dat een St Kitts paspoort $50.000 en een “substantiële investering” zou gaan kosten.
Waar dit soort op-onderzoek-gebaseerde boeken vaak erg saai, langdradig en droog zijn, is dat bij Moneyland totaal niet het geval. Het boek is makkelijk geschreven, zeker vergeleken met andere boeken die over belastingontduiking e.d. gaan, waardoor het allemaal erg laagdrempelig en toegankelijk blijft. Daarnaast zijn de hoofdstukken niet al te lang, zodat de vaart goed in het verhaal blijft.
Mijn mening over Moneyland van Oliver Bullough
Ik vind Moneyland echt een hele dikke aanrader voor iedereen die ook maar een beetje geïnteresseerd is in groot geld, witwassen, belastingontduiking en/of criminaliteit. Bulloughs claims zijn erg goed onderbouwd en zijn onderzoek is (voor zover ik kan beoordelen) erg grondig gedaan. Door de verhalende schrijfstijl leest Moneyland makkelijk weg, is het laagdrempelig en toegankelijk. Ohja, en het boek is trouwens ook een stuk leuker om te lezen dan je misschien zou verwachten van een boek over dit onderwerp!
Belasting betalen: een morele plicht?
Persoonlijk heeft Moneyland van Oliver Bullough me daarnaast ook doen beseffen dat het betalen van belasting in je thuisland een morele verplichting is die je niet uit de weg zou moeten (willen) gaan, ook niet als je FIRE (financially independent, retire early; een Amerikaans concept gebaseerd op leven van je vermogen, in plaats van leven van je inkomen) wil worden. Een groot onderdeel van FIRE is namelijk het zo veel mogelijk minimaliseren van je kosten en belastingdruk is daar natuurlijk ook één van! Veel Nederlandse FIRE-aars besluiten daarom bijvoorbeeld om naar landen te verhuizen met een lagere belastingdruk.
FIRE en verhuizen vanwege belastingdruk
Ondanks dat ik zelf natuurlijk nog lang niet FIRE ben (hallo mega studieschuld), dacht ik wel al af en toe na over de impact die belasting heeft op je vermogen op het moment dat je veel bezit hebt. Op een gegeven moment verhuizen naar zo’n land met een lagere belastingdruk behoorde dus ook zeker tot de mogelijkheden wat mij betreft, totdat ik Moneyland las. Als je verhuist naar een ander land vanwege de belastingdruk, ben je wat mij betreft ook onderdeel van Moneyland en draag je dus bij aan alle problemen die daaruit voortvloeien.
Overweeg je zelf om te verhuizen naar een ander land, (deels) doordat je daar minder belasting zou hoeven te betalen? Dan zou je wat mij betreft eerst Moneyland van Oliver Bullough moeten lezen! Wie weet brengt het je op nieuwe ideeën.
In welk format las ik Moneyland?
Zelf las ik de Nederlandse paperback versie (à €24,99), maar de Engelstalige ebook versie (à €7,99) is het goedkoopste.
In het kort
✅ Super interessant onderwerp
✅ Goed en gedegen onderzoek
✅ Laagdrempelig en toegankelijk
❌ Ik kan oprecht niks bedenken. Wellicht dat het onderwerp je niet aanspreekt, maar als je deze review al tot hier hebt gelezen, denk ik niet dat dat het geval is!
Klik hier om Moneyland van Oliver Bullough te bestellen bij bol.com.
Wat vind jij van belasting betalen? Is het inderdaad een morele plicht of denk jij daar toch anders over?
