Hoe ga je om met de mentale last van een hoge studieschuld?

Hoe hoog is de gemiddelde studieschuld?

Volgens het CBS heeft de gemiddelde (ex-)student in 2019 een studieschuld van €13.900. Echter komt het Centraal Planbureau weer met net iets andere cijfers: Zij stellen dat elke afloscohort (de groep ex-studenten die dat jaar begon met aflossen) tussen 2012 en 2016 een gemiddelde studieschuld had van €16.000, maar dat er grote verschillen zijn binnen elke groep. ⅓ van de afloscohorts heeft een schuld van €5.000 of minder, ⅓ heeft een schuld tussen de €5.000 en €20.000 en de rest heeft een schuld van meer dan €20.000. 6,5% heeft zelfs een studieschuld van meer dan €50.000. Zelf ben ik uitgerekend dat de gemiddelde studieschuld voor leenstelselstudenten €36.260 is.

Wat is een hoge studieschuld?

Wat een hoge studieschuld is, of wat je zelf een hoge studieschuld vindt, hangt dus o.a. af van naar welke cijfers je kijkt, maar voor dit artikel ga ik er maar vanuit dat een studieschuld boven de €20.000 een hoge studieschuld is. Voel je trouwens niet bezwaard als jouw studieschuld lager is dan dat, maar je er wel mentaal last van hebt! Hoe je omgaat met geld en hoe je je voelt over je studieschuld is persoonlijk en het is dus ook helemaal niet gek als je met je studieschuld struggled, zelfs als die relatief klein is!

Zo ga jij beter om met de mentale last van een hoge studieschuld

Wat mij betreft zijn er twee hoofd-strategieën om beter om te gaan met de mentale last van een hoge studieschuld: De praktische kant en de money mindset kant. Laten we beginnen met de praktische kant, waarbij je als eerste ervoor gaat zorgen dat je weet hoe hoog je studieschuld precies is en onder welke terugbetalingsregels je valt. Dat kan je gebruiken om je minimale maandbedrag op basis van je draagkracht te berekenen en om je studieschuld in financieel perspectief te plaatsen.

De praktische aanpak: Weten hoe de vork in de steel zit

De eerste stap is natuurlijk om te weten hoe hoog je studieschuld überhaupt is. Er zijn ontzettend veel studenten die dat niet weten en gewoon hun kop in het zand steken onder het mom van “probleem voor later”. Aan de ene kant hebben ze natuurlijk gelijk, want je hoeft inderdaad pas te beginnen met aflossen wanneer je alweer een paar jaar werkt, maar aan de andere kant los je het probleem daar totaal niet mee op. De eerste stap van de praktische aanpak is dus om in te loggen op DUO en te kijken hoe hoog je studieschuld is. 

Terugbetalingsregels

Check daarna onder welk studieschuld stelsel je valt, want dat bepaalt aan welke terugbetalingsregels je je moet houden. Aan welke regels je je moet houden hangt o.a. af van wanneer je studiefinanciering ontving, maar soms mag je overstappen naar andere terugbetalingsregels. Op deze pagina van DUO kan je de precieze terugbetalingsregels zien en kan je een test doen om te bepalen onder welke regels je valt en of je eventueel over kan stappen naar andere terugbetalingsregels.

Maandbedrag berekenen

Als je weet onder welke terugbetalingsregels je valt of na je afstuderen gaat vallen, kan je berekenen wat je maandbedrag ongeveer gaat zijn wanneer je moet beginnen met aflossen. Dat kan je op deze pagina van DUO berekenen. En, valt het je mee? Uit ervaring heb ik gemerkt dat iedereen die ik aanspoor om deze berekening te gaan doen, het heel erg vind meevallen. Je kan namelijk wel een hoge studieschuld hebben, maar omdat het maandbedrag wordt berekend naar draagkracht, hoef je nog niet zoveel terug te betalen aan het begin van je carrière wanneer je nog niet zo veel verdient. Naarmate je meer zal gaan verdienen, wordt je maandbedrag dus ook hoger, maar het zal altijd naar draagkracht worden berekend.

De praktische money mindset aanpak: In financieel perspectief plaatsen

Vond je het maandbedrag toch nog best hoog? Probeer dan je studieschuld in financieel perspectief te plaatsen: Hoeveel jaar zou je moeten werken om je studieschuld af te moeten lossen als je geen andere kosten zou hebben? Hoeveel jaar heb je genoten van je studiefinanciering? Grote kans dat je veel minder lang moet werken om je studieschuld af te lossen, dan dat je van dat geld hebt kunnen genieten tijdens je studententijd. 

Voorbeeld berekening

Ik zal mijn studieschuld van ~€70.000 als voorbeeld nemen om wat beter uit te leggen wat ik bedoel. Stel dat ik na mijn studie fulltime ga werken en een startsalaris van €24.000 bruto per jaar zou verdienen: Dan zou ik 2,9 jaar doen over het terugbetalen van mijn studieschuld als ik geen andere kosten zou hebben, terwijl ik bijna 6 jaar heb kunnen genieten van dat geld tijdens mijn studententijd. Nu is €24.000 bruto per jaar nog een redelijk laag startsalaris als je wo geschoold bent, kan je in die 6 jaar ook nog wel wat promoties en salarisverhogingen verwachten en is mijn studieschuld veel hoger dan die van de meeste studenten, dus bij jou komt er waarschijnlijk een getal uit dat nog veel lager is dan die 2,9 van mij!

Een hoge savings rate helpt je

Natuurlijk heb je in het gewone leven wel kosten, maar het getal wat uit bovenstaande berekening komt geeft je wel een goed idee van wat mogelijk is. Zelf heb ik op dit moment bijvoorbeeld een savings rate van gemiddeld 48,9%, wat betekent dat ik 48,9% van mijn inkomsten investeer of spaar. Als ik die hoge savings rate vast weet te houden wanneer ik eenmaal een vaste baan heb, zou ik mijn studieschuld in ongeveer 6 jaar versneld af kunnen lossen, zelfs als ik in al die jaren geen promotie zou maken of salarisverhoging zou krijgen. 

Doe de oefening zelf

Hoe zou deze berekening er voor jou uit zien? Wat is jouw savings rate op dit moment? Is het mogelijk om die op te krikken door te besparen op wat onnodige uitgaven? Door deze vragen te beantwoorden, krijg je een beter idee van hoe groot jouw studieschuld is vergeleken met het inkomen dat je straks gaat verdienen. Daardoor raak je hopelijk minder in paniek wanneer je denkt aan je studieschuld. Je weet immers dat je je studieschuld, als je dat echt zou willen, in X aantal jaar zou kunnen aflossen.

De money mindset aanpak: Je denkpatronen veranderen

Het is heel makkelijk om te denken dat je veel gelukkiger zou zijn als je geen studieschuld had, of dat je pas weer gelukkig kan zijn wanneer je studieschuld helemaal is afbetaald, maar dat is gewoon niet waar. Ook met een hoge studieschuld kan je gelukkig zijn en ik ben daar het levende bewijs van! Het geheim is om je denk- en gedragspatronen, oftewel je money mindset rondom schulden te veranderen. Hieronder geef ik je een aantal mindset trucjes waarmee je precies dat kan doen

Jij bent niet je studieschuld

Realiseer je dat jij niet je studieschuld bent en dat je studieschuld jou niet definieert en niet jouw waarde bepaalt. Je hebt zoveel andere dingen die jou karakteriseren! Als extra reminder kan je zelfs een lijstje maken van alle dingen die jij waardevol vindt, maar die niet uit te drukken zijn in geld. Hierbij kan je denken aan een mooie zonsondergang, goede vriendinnen, eerlijkheid of vrolijke kinderen. Stop dat lijstje in je portemonnee of hang het ergens op waar je het vaak ziet, zodat je er regelmatig aan wordt herinnert. Puur en alleen omdat je mensen geld schuldig bent, betekent niet dat jij niks waard bent, of dat je leven niks waard is!

Er is meer in het leven dan geld

Door alles wat je voorbij ziet komen op social media, kan je er van overtuigd raken dat geld één van de belangrijkste dingen, zo niet het allerbelangrijkste, is in het leven. Ik zal niet ontkennen dat geld belangrijk is, maar ik kan je wel vertellen dat veel geld hebben je niet gelukkig zal maken, net zoals een goede gezondheid op zichzelf je niet gelukkig zal maken. Het ontbreken van geld of gezondheid heeft een veel grotere negatieve impact op je geluk, dan dat het bezit ervan een positieve impact heeft. 

Je kan ook rijk zijn op andere manieren

Vaak denken mensen dat veel geld bezitten de enige manier is om je rijk te voelen, maar juist op veel andere manieren ben je waarschijnlijk al heel rijk. Misschien heb je een heel goede relaties met de mensen om je heen, een gezond en sterk lichaam, een rijke fantasie of juist iets heel anders. Door een lijstje te maken met dingen waar je overvloed in kent, wordt je bewuster van de rijkdom die je al hebt

Ga na waarom je een studieschuld bent aangegaan

Niemand wil graag een grote studieschuld te hebben. Er zijn meestal goede redenen waarom we die studieschuld in eerste instantie zijn aangegaan. Vaak is het een gebrek aan kennis over wat dat ‘gratis geld’ aan het eind van je studie zou betekenen, of misschien had je zonder geld te lenen niet eens kunnen studeren doordat je anders niet rond zou komen. Studeren is nou eenmaal duur en de prestatiedruk is ook alleen maar hoger geworden, dus het is niet gek dat je met alleen een kleine bijbaan niet rond kan komen.

Stop met jezelf de schuld te geven

Wat de reden voor je hoge studieschuld ook is, je kan het jezelf niet jarenlang kwalijk blijven nemen. Als je toentertijd had geweten wat je nu weet, had je je financiën waarschijnlijk heel anders aangepakt en was je wellicht minder of helemaal niet gaan lenen. Je jarenlang rot voelen over je studieschuld maakt je lening niet ongedaan, dus probeer het jezelf te vergeven. Iedereen maakt fouten in het leven en dat is helemaal oké!

Draai het om

Bedenk je ook dit: Wat als je beste vriend of vriendin jou vertelde dat hij of zij een enorme studieschuld heeft? Hoe zou je dan reageren? Waarschijnlijk met empathie en begrip, en je zou er alles doen om diegene zo goed mogelijk te helpen. Zou je hem of haar een mislukking noemen? Of denken dat diegene nu niks leuks meer mag doen, puur en alleen omdat hij of zij DUO geld schuldig is? Nee, natuurlijk niet! Denk dus ook niet zo over jezelf. 

Versneld aflossen?

Heb je al mijn tips geprobeerd om je studieschuld aan te pakken en om je money mindset te verbeteren, maar zit je er toch nog heel erg mee? Dan is je studieschuld zo snel mogelijk aflossen waarschijnlijk de beste optie voor jou. Financieel gezien is versneld aflossen niet de beste keuze, maar je gemoedsrust is natuurlijk veel meer waard! Zelf heb ik weinig ervaring met het (versneld) aflossen van schulden, maar mede-blogger Maaike van Fuck die studieschuld wel! Zij gaat in twee jaar ruim €30.000 van haar studieschuld aflossen. In deze blog legt ze uit hoe ze dat voor elkaar gaat krijgen. Wellicht dat je haar aflosplan als blueprint kan nemen voor je eigen aflosplan.

Vraag op tijd om hulp!

Ten slotte wil ik hier ook nog even een shoutout geven naar professionele hulp in de vorm van een psycholoog. Een studieschuld is namelijk niet niks en kan tot serieuze psychische klachten leiden. Ook kunnen psychische klachten weer leiden tot extra geldproblemen. Neem dus contact op met je lokale GGZ en laat jezelf op de wachtlijst zetten als je het idee hebt dat je er in je eentje niet uit gaat komen op mentaal vlak. Dat is niks om je voor te schamen, maar mocht je het liever voor jezelf houden dan kan dat natuurlijk ook. De GGZ en je psycholoog hebben een geheimhoudingsplicht en kunnen dus niet zomaar je ouders of andere mensen vertellen over je inschrijving en behandeling.